31.1 C
New Delhi

IIT इंदौरस्य साधु कार्यम्, संस्कृते प्रदत्तयति गणित विज्ञानस्य च् पुरातन ज्ञानम् ! IIT इंदौर का अच्छा कार्य, संस्कृत में दे रहा गणित और विज्ञान का प्राचीन ज्ञान !

Date:

Share post:

अयम् तत् कालमस्ति, यदा जनाः आंग्ल भाषाया: अध्ययन कृतं इच्छयन्ति ! किमपि संस्कृत भाषाया: अध्ययन कृतं नेच्छयति ! तत्र IIT इंदौरेण अयम् प्रयोगम् सराहनीयम् अस्ति यत् संस्कृत भाषाम् उच्चस्तरे नियष्यते !

यह वह समय है, जब लोग अंग्रेजी भाषा का अध्ययन करना पसंद करते हैं ! कोई भी संस्कृत भाषा का अध्ययन करना नहीं पसंद करता ! वहीं IIT इंदौर द्वारा यह प्रयोग सराहनीय है जो संस्कृत भाषा को उच्चस्तर पर ले जाएगा !

भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थाने गणित विज्ञानस्य च् अध्ययनम् आंग्ले भवति तु IIT इंदौरे इति कालानि एकम् अभूतपूर्व प्रयोगम् करोति ! संस्थान गणित विज्ञान च् यथा तकनीकी विषयो पुरातन ज्ञानम् संस्कृते छात्राणि प्रदत्तयति !

IIT में गणित और विज्ञान की पढ़ाई अंग्रेजी में होती है लेकिन IIT इंदौर में इन दिनों एक अनोखा प्रयोग कर रहा है ! संस्‍थान गणित और विज्ञान जैसे तकनीकी विषयों के प्राचीन ज्ञान को संस्कृत में छात्रों को दे रहा है !

इंदौरस्य भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थानम् देशस्य पुरातन ग्रन्थानाम् गणितीय वैज्ञानिक ज्ञानम् च् नव वंशैव नीयताय स्व प्रकारम् एकम् ऑनलाइन पाठ्यक्रम प्रारम्भयते !

इंदौर के भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थान ने देश के प्राचीन ग्रंथों के गणितीय और वैज्ञानिक ज्ञान को नई पीढ़ी तक पहुंचाने के लिए अपने किस्म का इकलौता ऑनलाइन पाठ्यक्रम शुरू किया है !

IIT इंदौरस्य अनुरूपम् इति ऑनलाइन पाठ्यक्रमे प्रतिभागियानि संस्कृत माध्यमे पाठ्यति ! अयम् कार्यक्रम अखिल भारतीय तकनीकी शिक्षा परिषद प्रत्येन प्रायोजित क्रियते ! अयम् कार्यक्रम २२ अगस्त तः प्रारम्भम् अभवत् २ अक्टूबर तः च् संचालित करिष्यते, येषु सम्पूर्ण ६२ घटकानाम् ऑनलाइन कक्षाम् चलिष्यति ! पाठ्यक्रमे सम्पूर्ण विश्वस्य ७५० इत्येन अधिकम् छात्रम् सम्मिलितम् भवन्ति !

आईआईटी इंदौर के मुताबिक इस ऑनलाइन पाठ्यक्रम में प्रतिभागियों को संस्कृत माध्‍यम में पढ़ाया जा रहा है ! यह कार्यक्रम अखिल भारतीय तकनीकी शिक्षा परिषद की ओर से प्रायोजित किया जा रहा है ! यह कार्यक्रम 22 अगस्त से प्रारम्भ हुआ है और 2 अक्टूबर तक संचालित किया जाएगा, जिसमें कुल 62 घंटों की ऑनलाइन क्लास चलेगी ! पाठ्यक्रम में दुनियाभर के 750 से अधिक छात्र शामिल हो रहे हैं !

साभार IIT इंदौर

संस्थानस्य कार्यवाहक निदेशक: प्रवक्ता नीलेश कुमार जैन: कथयति तत संस्कृते अरचयत् पुरातन ग्रन्थेषु गणित विज्ञानस्य च् समृद्ध न्यासम् उप्लब्धम् अस्ति ! वर्तमान वंशानाम् अधिकांश जनः इति शोभनीय भूतकालेन अनभिज्ञम् सन्ति ! ते इति प्राचीनतम् ज्ञानम् संस्कृतस्य परिवेशे साक्षात्कारम् कृताय अयम् पाठ्यक्रमम् प्रारम्भयते !

संस्‍थान के कार्यवाहक निदेशक प्रो. नीलेश कुमार जैन कहते हैं कि संस्कृत में रचे गए प्राचीन ग्रंथों में गणित और विज्ञान की समृद्ध विरासत मौजूद है ! मौजूदा पीढ़ी के अधिकांश लोग इस सुनहरे अतीत से अनजान हैं ! उन्हें इस प्राचीनतम ज्ञान को संस्कृत के माहौल में रूबरू कराने के लिए यह पाठ्यक्रम शुरू किया गया है !

देशस्य नव शिक्षा नीतैपि भारतीय भाषेषु अध्ययनम् वृद्धिम् दास्य वार्ता अकथ्यते ! अतएव अयम् पाठ्यक्रम संस्कृते गणित विज्ञान च् पुरातन ज्ञानम् अनुसंधानेभ्यः छात्राणि प्रेरिष्यति ! संस्कृते बहु ज्ञानम् भण्डारम् अस्ति यत् विज्ञान गणित इत्यादयाय उपयुक्त श्रोतम् भविष्यति !

देश की नई शिक्षा नीति में भी भारतीय भाषाओं में अध्ययन को बढ़ावा देने की बात कही गई है ! इसलिए यह पाठ्यक्रम संस्कृत में गणित और विज्ञान प्राचीन ज्ञान को अनुसंधानों के लिए छात्रों को प्रेरित करेगा ! संस्कृत में अपार ज्ञान का भंडार है जो विज्ञान गणित आदि के लिए उपयुक्त माध्यम होगा !

IIT इंदौरस्य अनुरूपम् पाठ्यक्रमम् द्वे अंशयो विभक्तयते ! प्रथम अंशे संस्कृत विदस्य कौशलम् विकसितम् क्रियते ! पाठ्यक्रमस्य द्वितीय अंशस्य अनुरूपम् IIT मुम्बईस्य द्वै प्रवक्तौ संस्कृते गणितस्य शास्त्रीय पाठानि छात्राणि बदतः !

आईआईटी इंदौर के अनुसार पाठ्यक्रम को दो भागों में बांटा गया है ! पहले भाग में संस्कृत समझने के कौशल को विकसित किया जाता है ! पाठ्यक्रम के दूसरे भाग के तहत आई आई टी मुंबई के दो प्रोफेसर संस्कृत में गणित के शास्त्रीय पाठों को छात्रों को बता रहे हैं !

पाठ्यक्रमे द्वादश शताब्द्या: प्रतिष्ठित गणितज्ञम् भास्कराचार्यस्य (१११४-११८५) प्रतिष्ठित पुस्तकम् लीलावत्या: सूत्रमपि बदन्ति ! पाठ्यक्रमस्य द्वितीय अंशे सम्मिलितं छात्राणाम् मुल्यांकनाय पात्रता परिक्षामपि आहुतिष्यति ! परिक्षे उत्तीर्ण छात्राणि IIT इंदौरस्य प्रमाण पत्रमपि दाष्यति !

पाठ्यक्रम में 12वीं सदी के मशहूर गणितज्ञ भास्कराचार्य (1114-1185) की प्रतिष्ठित पुस्तक लीलावती के सूत्र भी बता रहे हैं ! पाठ्यक्रम के दूसरे भाग में शामिल छात्रों के मूल्यांकन के लिए योग्यता परीक्षा भी आयोजित की जाएगी ! परीक्षा में सफल छात्रों को आईआईटी इंदौर का प्रमाणपत्र भी दिया जाएगा !

साभार गूगल

IIT इन्दौरस्य इति शोभनीय कार्ये ट्वितर इत्यादये IIT इंदौरेण सह मध्यप्रदेशस्य मुख्यमंत्री शिवराज सिंह चौहानम् तस्य उपनाम मातुलेन संबोधित प्रशंसाम् साधुवाद वा प्राप्यति !

IIT इंदौर के इस सराहनीय कार्य पर ट्विटर आदि पर IIT इंदौर के साथ मध्यप्रदेश के मुख्यमंत्री शिवराज सिंह चौहान को उनके उपनाम मामा से संबोधित प्रशंसा व साधुवाद प्राप्त हो रहा है !

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

Related articles

Modi Govt summons German & US Diplomats for remarks on Kejriwal’s arrest, also warned of “unhealthy precedents and against “unwarranted aspersions”

The government has objected strongly to remarks by a US State Department spokesperson on Delhi Chief Minister Arvind...

Moscow concert hall attack: At least 143 killed, over 100 wounded, ISIS took responsibility

As Moscow saw one of its deadliest terror attacks in decades, with over 143 people killed as gunmen...

Alleged “Kattar Imaandaar” Delhi CM Arvind Kejriwal arrested by ED in Delhi Excise Scam Case

In an interesting turn of events, the so called "Kattar Imaandaar" Delhi CM Arvind Kejriwal has been arrested...

Illegal Rohingya migrants have no right to reside in India: Modi govt’s blunt response to the Supreme Court

The Modi government through the Ministry of Home Affairs has filed an affidavit before the Supreme Court of...